Judith van der Zwaan (Zwaanadvies) onderzocht in opdracht van de Associatie Wijkteams een halfjaar lang de toegevoegde waarde en effectiviteit van wijkteams. Ze werd ondersteund door het NJI. Rapportages van 33 wijkteams werden vergeleken, ook landelijke onderzoeken en cijfers van het CBS werden in dit onderzoek meegenomen.
Dat klinkt als een flinke klus! Wat is jou het meest bijgebleven?
‘Er doen veel negatieve verhalen over wijkteams en jeugdteams de ronde. Dat is zonde, want dit onderzoek onderbouwt op veel manieren de onmiskenbare waarde van wijkteams.’
Wat vormt dé sleutel tot een goed werkend wijkteam?
‘Het belangrijkste zijn professionals die de transformatiedoelen omarmd hebben en volop in de samenleving staan, samen met de partners. Professionals die kantoortjes met drempels verruilden voor lokale nabijheid en zichtbaarheid in scholen, wijken, dokterspraktijken. Het lokale wijkteam staat of valt met de mensen: krijgen ze de ruimte om er te zijn voor de gezinnen en kinderen, kunnen ze voorbij organisatiebelangen en administratieve rompslomp kijken naar wat gezinnen en kinderen het meest nodig hebben?’
Uit het onderzoek blijkt de cruciale rol van vertrouwen, verantwoordelijkheid en verbinding?
‘Deze ‘drie v’s’ zijn inderdaad belangrijk op elk niveau en in elke relatie: in het werken met gezinnen, kinderen en jongeren, in de samenwerking met partners. Dit betekent ook loskomen van de maakbaarheidsgedachte en normaliseren in plaats van steeds weer diagnosticeren en medicaliseren. Is een kind druk? Laat het vaker buiten spelen en sporten, kijk dan pas verder. Goed functionerende wijkteams kijken mee met mensen: waar lopen ze tegenaan, hoe kunnen ze dit in hun netwerk oplossen? Naast mensen staan, vertrouwen geven is iets anders dan ‘zoek het maar uit’ zeggen.’
Wat zijn andere belangrijke onderzoekresultaten?
‘Breed samengestelde wijkteams kunnen hulpvragen breed oppakken. Het bereik onder mensen met een migratieachtergrond is toegenomen. Als wijkteams nauw samenwerken met lokale verenigingen en vrijwilligers, worden minder mensen doorgestuurd naar dokters met witte jassen. Toch moeten we uitkijken voor voorbarige conclusies. De afname van specialistische hulp en ondersteuning wordt bijvoorbeeld voorzichtig zichtbaar.’
Slagen de wijkteams erin om kosten te besparen?
‘Sommige wel, andere nog niet. Soms worden er maatregelen getroffen die op de lange termijn niet bijdragen aan de transformatiedoelen. Door lokale wijkteams een regiefunctie te geven in plaats van dat ze zelf hulpverlenen, door aparte toegangsteams te installeren kan je op korte termijn misschien kosten besparen. Maar deze maatregelen verhogen niet het vertrouwen, noch verantwoordelijkheid of verbinding.’
Wat hebben wijkteams nodig om zich verder te ontwikkelen?
‘Rust en continuïteit zijn belangrijk. Geef de wijkteams het mandaat om te doen wat nodig is. Om te leren en te ontwikkelen, hebben ze ruimte nodig en bij ingrijpende wijzigingen krijgen ze die niet.’
Meer weten?
Kom naar de online sessie tijdens de Dag van de Wijkteams, 9 juni 2022 van 10:45-12:00 uur. Deelname is gratis. Of bekijk hier het hele onderzoeksrapport.