Driekwart van de kinderen die opgroeien in een gezin waar kindermishandeling plaatsvindt, wordt zelf ook gewelddadiger. Als puber krijgen veel van deze kinderen bovendien te maken met geweld binnen hun relatie. Volgens het Verwey-Jonker Insituut moet er veel meer aandacht komen voor kinderen die opgroeien in onveilige gezinssituaties.
Het instituut trekt deze conclusies op basis van een meerjarig onderzoek, waarbij ruim achthonderd huishoudens die bekend zijn bij Veilig Thuis-organisaties een jaar lang werden gevolgd.
Zowel geweld tussen partners als kindermishandeling heeft enorm veel impact op het gedrag van kinderen, stelt het Verwey-Jonker Instituut. Veel van hen zijn zelf zowel fysiek als psychisch gewelddadig richting hun ouder(s).
Bijna honderd jongeren van 14 jaar of ouder vulden een vragenlijst in over hun liefdesleven. Van de 41 jongeren die een relatie van meer dan een maand hadden (gehad), gaven 25 aan dat ze daarin geweld hebben meegemaakt, met gemiddeld bijna zes incidenten. Soms waren de jongeren dader, soms slachtoffer, geregeld ook allebei.
Cirkel van geweld
Majone Steketee, wetenschappelijk directeur van het Verwey-Jonker Instituut, spreekt van een ‘cirkel van geweld’. Om die cirkel te doorbreken, moet er volgens haar in veel gezinnen meer gebeuren dan nu het geval is. ,,Je ziet twee problemen. Ten eerste: hulpverleners gaan meteen in de actiestand. Ze nemen niet goed de tijd om een goede analyse te maken van de precieze problemen in een gezin, die vaak heel complex zijn. Ten tweede: hulpverleners vinden het ook moeilijk om het in een gezin over het geweld zélf te hebben. Ouders durven dat vaak ook niet. Terwijl erover praten heel belangrijk is om het geweld te stoppen.’’
Het is de derde keer dat het Verwey-Jonker Instituut een dergelijke studie uitvoert. De eerste keer, in 2014, bleek volgens Steketee dat de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling teleurstellend weinig zoden aan de dijk zette. Inmiddels gaat het beter, stelt ze.
Bij een op de vijf gezinnen lukt het om het geweld binnen een jaar te stoppen. Dat is vooral het geval als de problemen niet al te complex en niet ‘chronisch’ zijn. Duurt het geweld al lang, dan is ingrijpen veel moeilijker. Dat geldt volgens Steketee ook als er sprake is van problematisch alcoholgebruik. ,,Het blijkt dat verslavingszorg nauwelijks wordt ingeschakeld voor dit soort gezinnen. Ook daar is verbetering te boeken.’’
Intieme terreur
Betere kennis bij hulpverleners kan ervoor zorgen dat meer gezinnen en huishoudens met succes kunnen worden geholpen, denken de onderzoekers. Een goede analyse kan bijvoorbeeld de conclusie opleveren dat er in een huis sprake is van wat Steketee ‘intieme terreur’ noemt. Dat is een relatie waarin een van de twee partners veel controle en dwang uitoefent, met gemiddeld een hoog aantal geweldsincidenten. Intieme terreur komt voor bij een op de drie stellen en een kwart van de gezinnen die zich melden bij Veilig Thuis, het advies- en meldpunt voor huiselijk geweld, kindermishandeling en ouderenmishandeling.
,,Voor dit soort geweld is een heel specifieke aanpak nodig. Je moet bijvoorbeeld met de gezinsleden apart praten, omdat ze anders niet durven te vertellen wat er aan de hand is. Je moet veiligheid bieden, ervoor zorgen dat slachtoffers beschermd worden. Dit zijn de huishoudens waarbinnen femicide (moord op vrouwen, red.) voorkomt. Dat wil je ten koste van alles voorkomen.’’
Een op de drie kinderen die opgroeit in een gezin waar geweld plaatsvindt, valt als volwassene in herhaling, weet Steketee. ,,Dat is nog een extra reden om als overheid voldoende te investeren in hulpverlening. Je kunt wel bezuinigen op jeugdzorg, maar dat krijg je uiteindelijk altijd als een boemerang terug. Veel kinderen worden daar de dupe van. Je kunt beter veel investeren en problemen nu heel goed aanpakken. Daar heb je in de toekomst weer profijt van.’’
Meer weten? Doe vooral mee aan de Dag van de Wijkteams, daar verzorgt Majone een interessante lezing over bouwen aan veiligheid
