Malanca Schut vertelt over de theatervoorstelling ‘Waar het echt over gaat’
Tijdens de Dag van de Wijkteams staat ook een theatervoorstelling op het programma. ‘Waar het echt over gaat’ is een kwetsbare en zacht prikkelende voorstelling gebaseerd op de briefwisseling tussen de bedenkers en spelers Malanca Schut en Linda Gerits. We vroegen Malanca alvast waar het echt over gaat…
Het begon met brieven
Malanca Schut is een moeder van drie zoons die met haar lief in Zeeland woont. De grote glazen pui in haar werkplaats kijkt uit op een groene polder. Ze werd opgeleid als bioloog en ecoloog en heeft ook een coachpraktijk voor vrouwen. Malanca deed flink wat ervaring op in het management in de zorgwereld. Ze leerde klinisch psycholoog Linda Gerits kennen toen ze beiden een opdracht deden voor de VNG. Linda’s zoon werd ernstig ziek. Toen haar zoon weer naar school kon, schreef Linda daar een post over op sociale media. Malanca schreef haar vervolgens een brief en kreeg vervolgens een brief terug van Linda.
‘Zo bleven we brieven schrijven over waar we het liever niet over hebben, maar wat wel onder de oppervlakte leeft en wat veel invloed heeft. Een programmamanager stelde toen voor om de hele briefwisseling op LinkedIn te delen. Daar kwamen meteen talloze reacties op. We raakten blijkbaar heel wat snaren.’
Een voorstelling op een congres
Toen kregen de collega’s de vraag of ze iets met hun brieven wilden doen op een congres. Ze besloten een theatervoorstelling te maken. Ze nemen het publiek mee in hun verhalen en laten voelen waar we het vaak niet met elkaar over hebben, maar wat wel speelt en veel invloed heeft. Dat doen ze aan de hand van voorbeelden uit hun eigen leven, als mens, als ouder van ‘een kind met ingewikkelde dingen’. Maar ook als professional, die soms een blunder maakt.
‘Ik deel heel makkelijk persoonlijke zaken. Linda is wat meer terughouden. Juist door onze verschillen vinden we een balans. Een balans waarin we mogen schommelen.’
Betekenisvolle gesprekken
Een betekenisvol gesprek is voor Linda en Malanca praten op lagen waar we liever niet komen, lagen die verweven zijn met pijn of schaamte. We zijn geneigd om die moeilijke zaken en gevoelens bedekt te houden. Maar zo sluiten we ons af voor diepe verbinding. Bij een betekenisvol gesprek ga je ook bij de ander te rade. Wat is betekenisvol voor jou, wat is betekenisvol voor de ander? Positieve nieuwsgierigheid is onmisbaar.
‘Veel mensen leven vooral in hun ‘hoofdkantoor’. Een betekenisvol gesprek kan je enkel voeren als je ook naar je lichaam luistert, naar je hart en je buik. Hoe ervaar je wat je hoort?’
In verbinding blijven
Het kan knap lastig zijn om in verbinding te blijven als je zelf geraakt wordt. Maar als je daarmee oefent en als het vervolgens toch lukt, verdiepen contacten zich. Malanca wijst op het gevaar van onevenwicht in een zorgrelatie tussen een professional en cliënt. Als de professional verwacht dat cliënten veel delen, zonder daar zelf als toehoorder voor open te staan, is de kans op echte verbinding stukken kleiner.
‘Ook Linda en ik schieten in onze samenwerking soms in de dramadriehoek. Daar zijn we gelukkig scherp op. We zijn soms kritisch naar elkaar, maar zeker ook naar onszelf. Waar zit iets waar ik zelf mee aan de slag moet? Deze vraag stellen we onszelf vaak.’
Alle perspectieven in ons
We hebben meerdere rollen, die van de professional, die van de ouder of die van het kind van onze eigen ouders. We dragen al die perspectieven tegelijkertijd in ons en we hebben allemaal een zekere ervaringskennis, op verschillende vlakken. Volgens Maranca betekent van perspectief wisselen ook dat je je ervaringen enkel deelt als dit delen het contact en de verbinding dient. Je kan ook checken bij de ander – hoe vindt die het als je deelt wat jou heeft geraakt?
‘Het is belangrijk om stil te staan bij wat er gebeurt als je iets deelt. En het is dus ook slim om goed te kiezen wat je deelt. Het gaat niet over je hart uitstorten, maar over je hart openen. Als je je hart opent, zal de ander zich ook veilig voelen om dat te doen. Je kan op voorhand nooit weten wat dat teweeg zal brengen en wat het zal betekenen.’
Open luisteren
Is zonder oordeel luisteren mogelijk? Nooit helemaal, volgens Malanca. Altijd neem je je eigen normen en waarden mee, die je vanuit je opvoeding al meekreeg. Open luisteren begint dus met je realiseren dat het bijna onmogelijk is om die ‘blauwdruk’ los te laten, omdat die ook onze veiligheid en houvast is. Stap één is met andere woorden beseffen wat je normen en waarden zijn en vervolgens benoemen wat je ervaart, zonder er een drama van te maken.
‘Op een vorige werkplek ontmoette ik de vader van een jongen die op de groep woonde. Hij deed me aan mijn ex-man denken. Ik besefte wel dat ik niet in mijn oordeel moest schieten. Maar toen hij boos op tafel sloeg, dacht ik toch: ‘zie je wel, net als mijn ex’. Tot een vriendin me vroeg of ik hem ook kon zien als een vader die zich enorm zorgen maakte om zijn zoon.’
Mild naar jezelf kijken
Voor de voorstelling werkt het erg goed dat hun briefwisseling de basis vormt. Brieven hebben een zachtheid in zich, die helend kan zijn. Malanca hoopt dat de voorstelling de aanwezigen aanspoort om mild naar zichzelf te kijken, ook naar hun eigen oordelen. Ze voegt daaraan toe dat het in gesprekken altijd mogelijk is om te zeggen dat je het even niet weet. Of je kan benoemen dat je merkt dat wat je zei hard binnenkomt bij de ander.’
‘Als je je eigen kwetsbaarheid benoemt, is dat niet klein of zwak zijn. Het betekent dat je je hart opent. Met een open hart naar de ander hoef je niet bang te zijn dat je iets verkeerds doet. Want kwetsbaarheid delen biedt openingen.
Benieuwd waar het echt over gaat? Mis dan zeker de voorstelling van Malanca en Linda niet tijdens de Dag van de Wijkteams.
* Dit interview is gedaan door Marie Meeusen in opdracht van de Ouder- en Kindteams Amsterdam.
